किल्ला संवर्धन आणि रस्ते विकास

महाराष्ट्रातील ऐतिहासिक वास्तू व किल्ले संवर्धन व सुधारित करण्याची मागणी राज्यातील ऐतिहासिक अभ्यासाशी संबंधित विविध स्वयंसेवी संस्था व इतर संस्था करीत आहेत. महाराष्ट्राचे महसूल व सार्वजनिक बांधकाम खात्याचे मंत्री श्री. चंद्रकांत पाटील यांनी महाराष्ट्र राज्यातील ऐतिहासिक वास्तू व किल्ल्यांसह रस्ते विकास आणि सुधारणेबाबत आश्वासन दिले.

महाराष्ट्राला वेगवेगळ्या पर्यटकांची आकर्षणे आणि थोर राजा छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या गौरवशाली इतिहासाबद्दल सांगणारी किल्ले अशी विविध ऐतिहासिक वास्तू आहेत. महाराष्ट्रातील वेगवेगळ्या किल्ल्यांसाठी वैज्ञानिक संवर्धन आणि जीर्णोद्धार करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून भविष्यातील पिढ्या ऐतिहासिक मराठा साम्राज्य आणि त्यांची मालमत्ता या भिन्न किल्ल्यांच्या रूपात पाहू आणि अनुभवू शकतील.

सार्वजनिक बांधकाम विभाग मंत्री चंद्रकांत पाटील हे नेहमीच त्यांच्या विभागांच्या मदतीने नाविन्यपूर्ण रणनीती राबवत असतात आणि नुकतेच त्यांनी विविध किल्ल्यांच्या संवर्धनासह रस्ते विकास आणि जीर्णोद्धार संदर्भात राज्य सरकारच्या निर्णयाची माहिती दिली. गेल्या अनेक वर्षांपासून किल्ल्यांसाठी योग्य रस्ते तयार करण्याची मागणी जोर धरू लागली आहे, परंतु मागील रस्ता विकास आणि त्यांच्या किल्ल्यांच्या संवर्धनासाठी आजपर्यंत कोणताही निर्णय झाला नाही. किल्ल्यांसाठी 7 7 .6 ..6२ किलोमीटर लांबीचे रस्ते मंजूर झाले असून त्यासाठी २१6..68 कोटी बजेट राज्य सरकारने मंजूर केले असल्याची माहिती सार्वजनिक बांधकाम विभागाच्या मंत्र्यांनी दिली. अर्थसंकल्पात त्यांच्यासाठी रस्ता विकास आणि त्यांच्या दुरुस्तीच्या खर्चाचा समावेश आहे. एकूण roads२ रस्त्यांपैकी या किल्ल्यांसाठी १२ रस्त्यांचे काम पूर्ण झाले आहे. अन्य 21 रस्त्यांसाठी काम अंतिम टप्प्यात आहे आणि सध्या 17 रस्त्यांसाठी काम निविदा संकलनाच्या टप्प्यावर आहे.

श्री चंद्रकांत पाटील यांच्या मते, ऐतिहासिक किल्ल्यांसाठी रस्ते विकासासाठी दर्जेदार काम अपेक्षित आहे आणि त्यासाठी राज्य सरकार हायब्रीड अ‍ॅन्युइटी सिस्टम राबवित आहे. तसेच, उत्कृष्ट परिवहन सुविधा आणि रस्ते सुविधांमुळे महाराष्ट्र राज्यात पर्यटनाला चालना मिळेल. किल्ल्यांसाठी रस्ते विकास मोहिमेमुळे राज्यातील त्यांचे किल्ले संवर्धन आणि संवर्धन प्रक्रिया देखील बळकट होईल व यामुळे विविध पुरातत्व व ऐतिहासिक संशोधन व अभ्यासांनाही हातभार लागेल. 

या मोहिमेअंतर्गत अलीकडेच दोन रस्त्यांचे काम पूर्ण करण्यात आले आहे. त्यातील एक पन्हाळा-वाघबीड रस्ता आणि दुसरा आंबा-विशालगड रस्ता. या दोन्ही कामांसाठी अर्थसंकल्प 10.50 कोटी होते. हे दोन रस्ते पूर्ण झाल्यामुळे आता पन्हाळगड आणि विशाळगड किल्ल्याचा प्रवास पर्यटक आणि इतिहासातील विद्यार्थ्यांसाठी सोयीस्कर ठरणार आहे.

महसूलमंत्र्यांनी पुढे असेही सांगितले की, सध्या केवळ रस्ते विकासच नाही तर किल्ले संवर्धनही आहेत आणि सध्या विविध किल्ल्यांच्या दुरुस्तीचे काम प्रगतीपथावर आहे. या प्रक्रियेमुळे महाराष्ट्र राज्यातील ऐतिहासिक वास्तू बळकट होतील. गडाच्या कंपाऊंड भिंतींच्या दुरुस्ती व बळकटीकरणावर अधिक लक्ष देण्यात आले आहे.

किल्ल्यांच्या संवर्धनासाठी आणि किल्ल्यांच्या रस्ते विकासासाठी महाराष्ट्र राज्याच्या इतिहासामध्ये पहिल्यांदाच इतके मोठे बजेट मंजूर झाले आहे. निश्चितच, ही ई बातमी बर्‍याच लोकांना समाधान देईल-, संशोधक, इतिहास विद्यार्थी, पुरातत्वशास्त्रज्ञ इत्यादी, कारण संशोधन कार्यासाठी वेगवेगळ्या किल्ल्यांकडील प्रवास आता आरामदायक होईल. तसेच, हे महाराष्ट्रातील पर्यटन उद्योगास समर्थन देईल आणि यामुळे किल्ल्याच्या आसपासच्या खेड्यांसाठी संपत्ती निर्मितीची शक्यता वाढू शकते. आपल्या पूर्वजांचा वारसा जपण्यासाठी, टिकवून ठेवण्यासाठी आणि सुधारण्यासाठी आणि भविष्यातील पिढ्यांना महाराष्ट्राच्या गौरवशाली इतिहासाच्या ज्ञानाने समृद्ध करण्यासाठी ही मोहीम आवश्यक आहे. श्री चंद्रकांत पाटील यांनी या किल्ले संवर्धन आणि रस्ते विकासासाठी त्यांनी दर्शविलेल्या सकारात्मक पावले व दृष्टिकोनातून या ज्ञान हस्तांतरण प्रक्रियेत आणि ऐतिहासिक वास्तूंच्या स्थापनेत मोठे योगदान दिले आहे.